Scheepsapotheek samenstellen voor zeezeilers

De scheepsapotheek: elke zeezeiler en vertrekker krijgt ermee te maken. Vooral voor lange zeilreizen, zoals bij een wereldreis, wil je dat je scheepsapotheek tip top in orde is. Maar de meeste zeilers zijn geen arts en weten niet hoe ze de scheepsapotheek goed in kunnen richten. Wat moet ik precies meenemen? En hoe pak ik het goed aan?

Om deze vragen te beantwoorden heb ik een stappenplan gemaakt en geef ik je graag tips voor een goed verzorgde scheepsapotheek. In de praktijk valt het namelijk heel erg mee, en ik ga je in dit artikel uitleggen wat je moet doen. Het belangrijkste is dat je op tijd begint. Daarom geef ik graag een indicatie van welke stappen je op welk moment moet nemen. 

Het gaat om:

• Kennis hebben over het gebruik van de scheepsapotheek
• Een medicatielijst maken die bij jouw reis past
• Recepten hiervoor bij je huisarts bespreken
• De juiste verklaringen voor medicatie regelen
• De scheepsapotheek op de beste plek bewaren
• En een aantal extra tips voor vertrekkers

Download hier het stappenplan, zodat je snel kunt zien wanneer je welke stappen moet zetten.

Ongeveer 6 maanden voor vertrek: Voorbereiding

De meeste zeezeilers en vertrekkers gooien de trossen los in de zomermaanden. Ze nemen de wintermaanden om zichzelf en hun schip voor te bereiden. Dit is dan ook de perfecte tijd om te leren over medische middelen, en hoe je ze moet gebruiken. Eerste Hulp Aan Boord en Sea Survival cursussen worden daarom vaak in de winter gegeven. Kijk op tijd naar beschikbare cursussen die passen bij jouw reisplan. Een goede Eerste Hulp cursus besteed aandacht aan welke medicatie je aan boord moet hebben en hoe je die moet gebruiken.

Ook is het verstandig om alvast uit te zoeken of jouw zorgverzekering medicatie voor onderweg vergoedt, zodat je jouw eigen risico voor het jaar van vertrek hierop kunt aanpassen. Hierover straks meer.  

Minimaal 4 maanden voor vertrek: Keuzes maken voor de scheepsapotheek

Begin minimaal vier maanden voor vertrek na te denken over jouw scheepsapotheek, en de medicatie die je mee wilt nemen voor noodgevallen op zee.

Voorbeeldlijst voor een scheepsapotheek

De KNRM heeft in samenwerking met apotheker de Jong een lijst samengesteld van medicatie die ze aanraden voor zeezeilers en vertrekkers. Het is belangrijk om goed na te denken over de wensen van de crew, en wat nodig is voor jouw specifieke reis.

Denk bijvoorbeeld aan:

• Welke middelen werken voor jou en je crew goed tegen zeeziekte? 
• Zijn jullie gevoelig voor paniekaanvallen? 
• Hebben jullie last van slaapproblemen tijdens overtochten? 

Voor dit soort situaties kan de juiste medicatie helpen om problemen snel op te lossen. En wat jouw crew niet nodig heeft, hoeft natuurlijk ook niet mee. Als er alleen maar mannen aan boord zijn, dan heeft het weinig zin om medicatie mee te nemen voor vaginale schimmels. En als er alleen maar vrouwen aan boord zijn, dan heb je weinig aan een katheter. 

Scheepsapotheek van een kustzeiler of vertrekker?

Ga je tochten maken waarbij je niet ver uit de kust komt, dan ben je meestal binnen een dag weer binnen bereik van medische hulp. In dat geval is een minder uitgebreide scheepsapotheek voldoende. Ga je echter de oceaan oversteken, dan kan het zijn dat je jezelf dagenlang moet redden bij ziekte. Zoals ik ook schreef in het artikel over de medische voorbereiding voor je wereldreis: een beginnende longontsteking is goed te overzien als je langs de kust vaart en je de volgende dag een arts kan bezoeken. Midden op de oceaan is dat een ander verhaal, dan kan dezelfde ontsteking levensbedreigend worden. Door de juiste medicatie aan boord te hebben, kan je deze risico’s inperken. 

Het is niet voldoende om medicatie aan boord te hebben. Je moet bovenal weten waar alle medicatie voor is en hoe je het gebruikt. Weet jij bijvoorbeeld wat je moet doen als iemand die gevreesde blindedarmontsteking krijgt op de oceaan? Je zult deze medicatie tenslotte zelf moeten toedienen! Dit is waarom ik het belangrijk vind om tijdens mijn medische cursus voor zeezeilers en vertrekkers ruim aandacht te geven aan de scheepsapotheek. 

De medicijnenlijst van de KNRM is vrij te downloaden, en ik ga er uitgebreid op in tijdens de cursus. Ik wil voorkomen dat je een schip vol medicijnen hebt, maar bij ziekte niet voldoende voorbereid bent op het toedienen ervan. 

Beschikbaarheid van medicatie

Op de lijst van de RMD staat aangegeven welke middelen je zelf bij de drogist kunt kopen, welke middelen je bij de apotheek kunt halen en voor welke middelen je een recept nodig hebt van de huisarts. 

In het buitenland kun je de scheepsapotheek altijd aanvullen. Let erop dat in veel andere landen niet dezelfde regels gelden als in Nederland. Sommige medicijnen waar je in Nederland een recept voor nodig hebt, kun je in het buitenland rechtstreeks bij de apotheker kopen. In het buitenland kun je ook een doktersafspraak maken om de scheepsapotheek up-to-date te houden. Dus: zorg dat je ook niet te veel meeneemt.

Afspraken plannen

Plan minimaal 4 maanden voor vertrek alvast een afspraak met je tandarts voor een intensieve controle, tandartsen zijn vaak al ver vooruit volgeboekt. Plan ook alvast een medische check bij je huisarts: een APK voor je lichaam. Ben je helemaal gezond? Is je lichaam klaar voor een lange reis? De ervaring leert dat het goed is om dit op tijd in te plannen, want vlak voor vertrek schiet dit er vaak bij in. 

“Ik hoor van veel zeezeilers dat er goede samenwerking is met hun huisartsen, en dat het verzoek om zware medicatie zelden problemen oplevert.”

Minimaal 3 maanden voor vertrek: bespreken van de scheepsapotheek

Nu is het tijd om je reisplan te bespreken met je huisarts, als je dat nog niet hebt gedaan. Leg duidelijk uit wat je gaat doen en hoe lang je alleen op zee zult zijn. Bespreek de situaties die je tegen kunt komen, inclusief de procedures voor het toedienen van medicatie in overleg met de Radio Medische Dienst. De meeste huisartsen zijn niet bekend met de procedures op zee en kennen de RMD niet. Voor je huisarts is het goed om te weten:

• hoe de RMD je begeleidt bij het maken van medische keuzes;
• dat de medicatie die hij of zij meegeeft dus onder professionele medische begeleiding gebruikt zal worden;
• en dat je zware medicijnen alleen zult toedienen op advies van de RMD.

Zorg in samenspraak met je arts voor de juiste hoeveelheden voor jouw bemanning en route. Stem dit af op de medicatie die de bemanning al gebruikt, zoals medicijnen voor astma of suikerziekte.

Laat je huisarts meteen een ‘APK voor je lichaam’ doen. Zo weet je zeker dat je fit aan je reis begint en kan je bijvoorbeeld een oorontsteking voorkomen door simpelweg je oren even te laten uitspuiten. 

Krijg je alle medicatie zomaar van je arts mee?

Ik hoor van veel zeezeilers dat er goede samenwerking is met hun huisartsen, en dat het verzoek om zware medicatie zelden problemen oplevert. Ze kunnen met de juiste medische middelen vertrekken. Ook zeer zware medicatie, zoals één dosis morfine hoeft geen probleem te zijn, zolang je laat zien dat je je grondig hebt voorbereid. Dit valt vaak onder medicatie welke buiten de door de zorgverzekeraar vergoede basiszorg valt.

De scheepsapotheek bespreken met je apotheker

Ga ook alvast langs je apotheker om in gesprek te gaan over je reisplannen. In verband met houdbaarheid van medicatie kun je het beste één maand voor vertrek de medicatie afhalen. Maar de apotheek moet dan wel de juiste voorraden hebben om de medicijnen te prepareren. Bovendien is het prettig als je geen moeilijke gesprekken meer hoeft te voeren als je de medicatie ophaalt. Vooral als de medewerkers een drukke dag hebben waardoor ze niet uitgebreid de tijd kunnen nemen.

Wordt de scheepsapotheek vergoed?

Ik krijg regelmatig de vraag of deze medicijnen voor zeilreizen worden vergoed door zorgverzekeringen. Officieel neem je medicatie mee voor eigen gebruik, en niet voor een acuut medisch probleem. Daarom kan een zorgverzekering of apotheek ervoor kiezen om deze middelen rechtstreeks door jou te laten betalen. In de praktijk blijkt echter dat er veel vertrekkers zijn die de medicatie wel vergoed krijgen. Mijn advies is om deze vraag te stellen aan je huisarts en apotheker. 

Wat kost een scheepsapotheek voor een wereldreis?

Ik heb een voorbeeldberekening gemaakt voor een scheepsapotheek met de medicijnen die op mijn aangepaste medicatielijst van de KNRM staan. Het grootste deel is medicatie op recept en hiervoor ben ik ervan uitgegaan dat je één kuur meeneemt van elk middel en die onderweg aanvult als je het gebruikt. Ook reken ik hierbij afleverkosten van de apotheker. Voor een ruwe berekening ga ik uit van € 15,- per kuur. Dit betekent dat je voor alle medicijnen op recept ongeveer € 240,- kwijt bent. 

Tel daarbij de kosten op van de middelen die je bij de drogist kan halen. Daar ben je al snel € 100,- aan kwijt. 

Daarom adviseer ik om voor de totale kosten van je scheepsapotheek € 340,- te begroten. Hierbij ga ik ervan uit dat je al een adequate EHBO koffer voor je zeereis hebt aangeschaft.

Deze voorbeeldberekening is een ruime schatting, hierbij ben uitgegaan van advieskosten bij elk medicijn. Dit zijn kosten die de apotheker rekent voor het controleren of de medicatie wel samen kan gaan met de andere middelen die je gebruikt. Er zijn ook veel vertrekkers die ervoor kiezen om hun apotheek te vragen om dit advies achterwege te laten, omdat je medische situatie veranderd kan zijn tegen de tijd dat je de medicijnen nodig hebt. Bij het gebruik van heftige medicatie ga je samen met de RMD beslissen welke medicatie je kunt nemen en zullen zij je hierin adviseren. Het advies van de apotheek is in dat geval niet meer relevant. Als je wilt vragen naar het achterwege laten van de advieskosten, bespreek dat dan direct met je apotheek als je de bestelling plaatst. 

Let op: het kan zijn dat slechts een deel vergoed wordt door je zorgverzekering. De kosten die vergoed worden, gaan af van je eigen risico. Overleg hierover met je arts en apotheker om helderheid te krijgen.

Weten hoe je de scheepsapotheek moet gebruiken

Zorg dat je van alle medicatie aan boord weet wanneer en hoe je ze moet toedienen. Bewaar dus de bijsluiters. In een reguliere EHBO training is geen aandacht voor het toedienen van medicatie, omdat die trainingen gericht zijn op het overbruggen van de tijd tot de hulpdiensten aanwezig zijn. Daarom raad ik altijd aan om een eerste hulp cursus speciaal voor zeezeilers te volgen. Klik hier als je wilt weten waar je op moet letten bij het kiezen van een cursus.

Minimaal twee maanden voor vertrek: Scheepsapotheek klaarmaken voor het buitenland

Nu je weet welke medicatie je wilt meenemen op reis, is het tijd om na te gaan welke verklaringen je hiervoor nodig hebt. 

Verklaring voor medicatie

Er zijn onder vertrekkers veel discussies over welke medische verklaringen je nodig hebt. Informatiebronnen zijn niet altijd duidelijk voor vertrekkers. Als je op reis gaat naar één land, dan is het goed te overzien: Je volgt de instructies van het CAK. Maar als je de wereld rond zeilt, dan kun je onmogelijk bij elk medicijn voor elk land navragen bij hun ambassade hoe het geregeld moet worden. Soms weet je niet eens precies welke landen je allemaal gaat bezoeken. En sommige ambassades zijn niet eens in Nederland aanwezig. 

De belangrijkste vragen zijn: neem je opiaten mee en reis je buiten het Schengengebied? Bij de medicijnen welke onder de Opiumwet vallen, handelt het CAK je verzoek af. Als je reist buiten het Schengengebied zul je een Engelstalig ‘Medical Certificate’ moeten laten invullen door je huisarts. Dit document stuur je vervolgens op naar het CAK. Als je zelf naar het CAK toe gaat, ben je in 1 dag klaar, per post kost het 5 dagen.

Heb ik opiaten in mijn scheepsapotheek?

Sommige middelen die je meeneemt, zijn in feite soft- of harddrugs. Hiermee zou je dus problemen kunnen krijgen bij de douane. Om een idee te krijgen, dit zijn sommige opiaten die vertrekkers meenemen: 

• Bijna alle slaapmiddelen en rustgevende middelen; alle ‘pammetjes’ zoals Oxazepam, en Valium, Seresta;
• Psychofarmaca: bijvoorbeeld voor ADHD Ritalin/Methylfenidaat;
• Zwakkere en zwaardere pijnstillers (Codeine, Morfine, Fentanyl, Oxycodon). 

Doe zelf de medicijnen check: Ga naar de website www.hetcak.nl en klik op ‘medicijnen mee op reis verklaring’, en volg de invulpagina’s. 

Wat moet je doen als je geen medicatie hebt die onder de Opiumwet valt?

Wanneer je geen medicatie mee hebt die in de lijst, dan moet je (officieel) alsnog contact op te nemen met de ambassade van de landen waar je naartoe reist. Het kan namelijk zijn dat je een gezondheidsverklaring nodig hebt voor specifieke medicijnen. Je kunt het stappenproces via deze link op de website van het CAK volgen.

“Helaas hebben veel landen, zoals in het Caribisch gebied, geen ambassade in Nederland. Dit betekent dus dat je op tijd moet bellen of mailen naar een ambassade in het buitenland. Als je dat voor elk land moet doen, zou dat behoorlijk wat tijd gaan kosten.”

Medicijnen meenemen die onder de Opiumwet vallen

Er zijn vier manieren om deze medicatie mee te nemen:

1. Geen opiaat wettige medicatie meenemen, zodat je zonder verklaringen niet in de problemen komt;
2. Wel opiaat wettige medicatie meenemen en de gok nemen om geen officiële stempel van het CAK, ambassade of consulaat te hebben voor je overige medicijnen;
3. Opiaat wettige medicatie meenemen en de gok nemen zonder officiële stempel, maar wel een Medical Certificate van je huisarts met zijn stempel of handtekening.
4. Wel opiaat wettige medicatie meenemen, alle documenten via het CAK en alle consulaten regelen, en een Medical Certificate van je huisarts meekrijgen met zijn stempel of handtekening. Dit is de meest officiële weg.

Het Medical Certificate (download hier een voorbeeld van het CAK) is de medische verklaring van die je via je huisarts kunt krijgen. Voordeel hiervan is dat de verwerking bij het CAK hiermee heel snel gaat. Veel sneller dan als de verklaring naar een ambassade of consulaat toe moet. Je huisarts kan het format overnemen op zijn of haar eigen briefpapier en met handtekening en stempel ondertekenen.

 Belangrijk:

• De huisarts of medisch specialist die het ondertekend, moet te traceren zijn. Dit betekent dat de naam, instelling en BIG nummer/AGB code er duidelijk op staat. Je huisarts moet het daarom op hun eigen briefpapier uitprinten.
• De volledige persoonsgegevens van de aanvrager moet erop staan, van jezelf dus.
• Laat je niet van de wijs brengen door het format: van je scheepsapotheek kan je nog niet zeggen wie het wanneer gebruikt. Ook is het soms ongemakkelijk om je privacy op te geven op deze manier. Ga hier creatief mee om samen met je huisarts. Vermeld dat je de medicatie preventief nodig hebt voor de zeilsport en dat de precieze dosering nog onbekend is. Als je jouw privacy wilt beschermen, kun je bijvoorbeeld globaal schrijven: “suffers from a mental disorder”.
• Op deze Engelse medicijnverklaring kan een lijst van meerdere medicijnen staan. Je kunt dus gewoon opsommen welke opiaten je aan boord hebt. Dan heb je aan dit ene document voldoende.

Stappen die je moet zetten als je de meest officiële weg wilt bewandelen

Het CAK heeft op haar website een tool waarmee je kunt zien welke acties je per land moet nemen. In grote lijnen komt het er op neer:

1. Valt het medicijn onder de Nederlandse Opiumwet?
2. Valt een land onder de Schengenlanden, of accepteert het een Schengenverklaring?
3. Moet er legalisatie met een Apostille geregeld worden? Op deze pagina kun je lezen welke landen meedoen met het Apostilleverdrag.
   1. Doet het land mee met het Apostilleverdrag? Dan ga je naar de rechtbank om een Apostillestempel van de rechtbank te krijgen op het Medical Certificate.
   2. Doet het land niet mee met het Apostilleverdrag? Dan neem je contact op met de ambassade van het desbetreffende land.

Je kunt meer informatie over deze stappen vinden op de website van Nederland Wereldwijd.

Heb je die verklaringen echt allemaal nodig?

Helaas hebben veel landen, zoals in het Caribisch gebied, geen ambassade in Nederland. Dit betekent dus dat je op tijd moet bellen of mailen naar een ambassade in het buitenland. Als je dat voor elk land moet doen, zou dat behoorlijk wat tijd gaan kosten.

In de praktijk blijkt gelukkig dat normale medicatie (die niet onder de opiumwet valt) vaak geen problemen veroorzaken, ook als je geen verklaringen aan boord hebt. Wat moet de douane per slot van rekening met je hart- of diabetesmedicatie? Ik heb diverse vertrekkers gesproken die hier allemaal geen problemen mee hebben gehad.

De ervaring van veel vertrekkers is dat het voldoende is om een Medical Certificate ingevuld, ondertekend en gestempeld te hebben door je huisarts. Eventueel aangevuld met de Engelstalige medicatiepaspoort via je apotheek.

Verwerkingstijd voor verklaringen

Als je de medische verklaring opstuurt naar het CAK, heb je het meestal in vijf werkdagen weer terug met de goede stempels. Heb je niet meer zoveel tijd? Als je zelf bij het CAK of CIBG langsgaat in Den Haag, dan kun je het dezelfde dag weer meenemen. Vaak wordt het zelfs gestempeld terwijl jij even wacht. Ditzelfde geldt voor de verklaringen die gelegaliseerd moeten worden via het CIBG. Als Verklaringen kunnen helaas niet per mail afgehandeld worden. 

Minimaal één maand voor vertrek: Scheepsapotheek aan boord

Het is goed om ongeveer een maand voor vertrek medicatie te halen bij de apotheek. Hierdoor heb je zo lang mogelijk profijt van de houdbaarheidsdatum.

Houdbaarheid van medicijnen aan boord

Vraag bij het afhalen ook naar de houdbaarheid van de medicatie. Deze houdbaarheidsdatum wordt ook op de medicatie aangegeven met ten minste vier cijfers: de maand en de laatste twee cijfers van het jaar. 

Meestal zit er een flinke veiligheidsmarge zit op de houdbaarheidsdatum. Veel medicijnen zijn na de uiterste gebruiksdatum nog wel enkele maanden goed, soms zelfs veel langer. Alleen de werkzaamheid kan dan wat achteruit gaan. Wel heeft vocht, licht en warmte soms invloed op de houdbaarheid en kunnen de medicijnen hun werkzaamheid verliezen. Vraag bij je apotheker om advies voor de specifieke middelen die jij meeneemt. Veel zeilers controleren hun scheepsapotheek voordat ze de oceaan (weer) op gaan. Ik raad je aan om dit ook te doen.

Vrij verkrijgbare middelen aanschaffen

Bij de drogisterij kun je een aantal middelen halen die vrij verkrijgbaar zijn. Neem hier voldoende van mee. In het geval van reisziektetabletten is het goed om deze alvast een keer uit te proberen. Iedereen reageert hier namelijk anders op, en het is verstandig om van tevoren te weten welke reactie jouw lichaam hierop zal hebben (dufheid, slaperigheid, droge keel, etc.). Zo kun je een middel kiezen dat het beste voor jou werkt.

Vergeet ook niet de kleinere middelen, zoals:

• vaseline
• afterbite
• deet (pas op: lage concentratie bij kinderen)
• steriele handschoenen
• oordopjes
• pleisters
• jodium

Een oordopje in een oor stoppen helpt sommige mensen bij zeeziekte. Ook beschermen oordopjes de gehoorgang. Bijvoorbeeld bij harde wind en in de motorruimte met een draaiende motor.

Denk ook aan hoestdempende middelen zoals Noscapine of Codeine (op recept omdat het een zwaarder middel is), om tijdens een overtocht te kunnen slapen als je veel last van je keel hebt. Thuis zou je dit misschien niet snel gebruiken, maar op zee moet je proberen om uitputting te voorkomen en dan is het belangrijk dat je niet nachten wakker ligt van het hoesten.

Bijsluiters lezen

Neem een avondje om je in te lezen over de medicatie die je meenemeent en de voor- en nadelen van verschillende pijnstillers. Lees ook de bijsluiters, en als je kinderen hebt: markeer het gedeelte over de maximale toe te dienen dosis voor kinderen.

Andere medische middelen

Let ook nog een keer wat je in je EHBO koffer hebt, kijk hier wat ik heb samengesteld in mijn Eerste Hulp Aan Boord koffer speciaal voor zeezeilers en vertrekkers.

Ik raad alle oceaanzeilers aan om een Mucosal Atomic Device (MAD) aan boord te hebben. Dit is een neusverstuiver die je op een spuit kunt bevestigen, in plaats van een injectienaald, voor het toedienen van noodmedicatie. Zo hoef je geen injectie te geven, maar kun je de medicatie via de neus toedienen.

Deze fantastische uitvinding is te gebruiken bij vloeibare medicatie in ampullen, zoals Fentanyl (morfine), Midazolam en Diclofenac. Deze toediening zorgt voor:

• meer veiligheid aan boord;
• kleinere kans op verkeerd toedienen van heftige medicatie;
• kleinere dosering die nodig in vergelijking met injecties;
• goedkoop maar bovenal een veilig alternatief voor naalden.

Goed nieuws dus voor zeezeilers, omdat je hiermee medicijnen kunt toedienen via de neus die anders door injecties worden toegediend. Injecties geven is een medisch voorbehouden handeling, wat leken niet zomaar mogen uitvoeren. Door deze neusverstuiver kan je als leek dus toch bepaalde medicatie geven.

Het niet alleen makkelijker toe te dienen, het slijmvlies in de neus is ook heel geschikt voor het opnemen van medicatie. Dit komt door de vele bloedvaatjes in de neusholte. 

Ambulancepersoneel en spoedeisende diensten gebruiken deze Mucosal Atomic Device al, maar onder overige artsen is het nog redelijk onbekend. Lees hier meer over de toepassing of bekijk de Nederlandse richtlijnen voor toediening van de Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen.

Zorg dat u een toediening protocol bij de MAD heeft voor de exacte dosering. Dit zit standaard bij mijn EHAB koffer wanneer u deze MAD erbij besteld. Let wel: u gaat officiële medicatie in nood toedienen! Altijd eerst overleg met de RMD arts hierover.

Beste plek aan boord voor medicatie

Denk al bij het inrichten van je schip aan de plek voor je scheepsapotheek. Je EHBO koffer moet snel toegankelijk zijn bij noodgevallen, maar niet alle medicatie is acuut nodig. 

De meeste medicatie voor in de scheepsapotheek kan bewaard worden tussen 5-25 graden. Donker, koel en droog: tegen scheepshuid

Let op dat zetpillen koel bewaard moeten worden. Ze kunnen smelten bij hogere temperaturen, dat is namelijk ook hoe ze ook in het lichaam opgenomen worden. Waarschijnlijk blijven ze onder de 25 graden ook wel goed, maar het is nog beter om ze gekoeld te bewaren. Als je geen koelkast hebt kun je zetpillen bewaren tegen de scheepswand onder de waterlijn.

Daarnaast zijn er nog een aantal dingen belangrijk aan boord om je voor te bereiden op medische noodgevallen. Lees hiervoor medische voorbereiding wereldreis zeilen.

Als er jonge kinderen aan boord zijn, dan moet de scheepsapotheek buiten hun bereik blijven. Ook moet de scheepsapotheek goed vaststaan. Zorg dat papieren verpakkingen niet op een plek liggen waar ze door bilgewater kunnen worden geraakt.

Maak eventueel apart medicijn trommeltje voor:

• medicatie die gekoeld moet worden (zetpillen en bepaalde ampullen);
• een ‘medicatie grab-bag’: middelen die iedereen altijd mag gebruiken. Denk aan zeeziekte tabletten, lichte pijnstillers, vitaminen en verlichting bij insectenbeten

Neem de scheepsapotheek altijd mee van boord tijdens winterstalling. Bevriezing kan invloed hebben op de werkzaamheid van de medicatie. 

Natuurlijk is het niet alleen voor je scheepsapotheek belangrijk om een goede plek te vinden, maar ook voor de EHBO koffer. Het moet een plek zijn die makkelijk toegankelijk is, maar ook veilig. Let met name ook op gevoelige onderdelen, zoals in het geval van mijn EHAB koffer de urine strips voor het testen van bijvoorbeeld een urineweginfectie. Hier mag geen vocht bij komen, anders verkleuren de testvlakken. Ze zijn daarom in de EHAB koffer verpakt in een luchtdichte koker met vochtabsorberend materiaal. 

Tijdens je reis: Houd je kennis en de scheepsapotheek up-to-date

Zorg voor voldoende medische informatie aan boord. Handige apps zijn bijvoorbeeld het farmacotherapeutisch kompas, waar je alle bijsluiters kunt vinden en de procedure van de Radio Medische Dienst. In mijn blog over medische voorbereiding voor vertrekkers vertel ik meer over welke naslagwerken, apps en protocollen goed zijn om aan boord te hebben.

Extra tips voor het onderhouden van je scheepsapotheek tijdens je reis:

1. Zorg dat je altijd beschikt over veilig water om medicatie toe te dienen. Een paar flessen schoon drinkwater apart houden is een goed idee.
2. Maak alleen gebruik van de scheepsapotheek als je op het water bent en niet als je aan land kunt komen, zodat je altijd voldoende voorraad hebt. 
3. Mocht je middelen gebruiken, noteer die meteen op je to-do lijst om deze aan te vullen zodra je weer aan land bent. Op deze manier grijp je nooit mis in je scheepsapotheek. 
4. Wanneer dien je medicatie zelf toe en wanneer schakel je de RMD in? Als vuistregel kun je er van uitgaan:
   1. dat je zelf kan beschikken over alle medicatie die vrij verkrijgbaar is bij de drogist.
   2. en dat alle medicatie op recept in overleg met de RMD wordt toegediend!
5. Lees altijd de bijsluiter van medicijnen, ook van vrij verkrijgbare medicatie, met name in combinatie met andere medicatie. 

Tenslotte zou ik geen arts zijn, als ik niet zou zeggen dat voorkomen beter is dan genezen! Dit geldt des te meer aan boord. Zorg zoveel mogelijk dat bemanning niet van boord kan vallen, in goede gezondheid is en optimaal voorbereid aan de tocht begint. Dit betekent: uitgerust, ontspannen en vitaal. Juist als iemand bijvoorbeeld vermoeid of katterig is, gebeuren de grotere ongelukken.

Om een goede scheepsapotheek te beginnen is het dus belangrijk om op tijd te beginnen en goed te weten wat je ermee moet. Als je hierin getraind wil worden, kun je je inschrijven voor de Eerste Hulp Aan Boord cursus voor zeezeilers en vertrekkers. Blijf over dit thema lezen en stem uw scheepsapotheek af op uw behoeftes. 

Let op: De informatie op deze website is bedoeld ter informatie en scholing. RS Medical Sailing neemt geen verantwoordelijk voor medische gevolgen of onjuist gebruik van deze adviezen en kan op geen enkele manier aansprakelijk worden gesteld. Deze blogs zijn niet bedoeld als vervanging van medisch advies ter plekke. Overleg ten allen tijden met uw huisarts bij het voorbereiden van uw reis.