Essentiële Medische Voorbereidingen voor Zeilen met Kinderen: Tips en Adviezen

Het vraagt wat extra voorbereiding om samen met je kinderen op zee te varen. Ook op medisch gebied moet je wat extra voorzorgsmaatregelen treffen, ik leg je graag uit waar je allemaal aan moet denken.

Scheepsapotheek

Zorg ervoor dat de scheepsapotheek aangepast is aan kinderen. Let hierbij op de volgende dingen:

• Neem voldoende pijnstillers mee in een toedieningsvorm die past bij je kind, denk aan paracetamol in zetpil of siroop. Vul dit eventueel aan met een lage dosering brufen.
• Alle brufen-achtige tabletten (Ibuprofen, Advil, Naproxen, etc) zijn serieuze middelen. Geef deze dus niet zomaar, en geef altijd eerst paracetamol. Later kan een brufen toegevoegd worden als dat noodzakelijk is.
• Let op dat zetpillen zacht worden en smelten in warme gebieden, zoals de Cariben. Bewaar zetpillen dus in uw koelkastje aan boord. Heeft u geen koelkast, bewaar ze dan in elk geval onder de waterlijn.
• Zorg dat kinderen niet bij de medicatie kunnen, berg het afgesloten op.
• We bespreken de ‘Nederlandse geneesmiddelenlijst zeezeilers’ uitgebreid tijdens de cursus, maar neem vooral een grote tube Fucidinezuur creme (antibiotische crème) mee aan boord voor de smettende wondjes en krentenbaard. Want die wondjes kunnen erg besmettelijk zijn aan boord voor het broertje, zusje of voor uzelf.
• Een aanhoudende neusverkoudheid kan leiden tot een middenoorontsteking of bijholteontsteking. Zorg dat je een zoutoplossing (NaCl 0,9%) in druppel of sprayvorm aan boord hebt. Aangezien zo’n flesje bij de drogist aardig prijzig is, kun je die ook prima zelf maken. Zie bijvoorbeeld de instructies in deze folder van het Albert Schweitzer ziekenhuis.
• Met kinderen aan boord moeten bepaalde antibiotica zeker mee, vooral de Amoxicilline siroop, Flucloxacilline of Azitromycine (zie de Nederlandse geneesmiddelenlijst zeezeilers).
• Kijk voor elk medicijn dat eventueel voor kinderen gebruikt kan worden, naar de toedieningsvorm en dosering. Voor toedieningsvorm geldt dat voor kinderen een siroop of zetpil vaak makkelijker is dan een tablet. En de dosering is voor kinderen vaak lager, dus zorg dat je weet welke dosering voor hen nodig is. Je huisarts kan hierbij helpen tijdens het samenstellen van de scheepsapotheek.
• Neem een offline Kinderformularium mee (informatie over geneesmiddelen specifiek voor kinderen) voor doseringen en bijwerkingen van alle verkrijgbare medicatie.

EHBO koffer

• Zorg voor extra verbandmiddelen in de EHBO koffer. Kleine verwondingen zijn snel gemaakt, neem dus voldoende pleisters mee. Vooral pleisters met plaatjes zorgen natuurlijk voor een extra snelle glimlach op het gezicht van je kind. En neem voor de kleinere armpjes en benen extra snelverband en verbandrolletjes/windsels mee in de maat 2-4 cm.
• Neem ook altijd een thermometer mee. Bij kinderen is het soms lastiger om de situatie in te schatten dan bij jezelf, dus meten is weten.

Alarmsignalen bij zieke kinderen

Wanneer kinderen ziek worden, houden ze het vaak erg lang uit, en dan… storten ze ineens in. Zorg dus dat je alert bent op alarmsignalen en doe daar ook wat mee. Wacht niet af, maar bel hulpdiensten. Op Thuisarts.nl, dé informatiebron van de huisarts, staan onder de zoekterm ‘kinderen’ veel handige artikelen, zoals ‘koorts bij kinderen’. Print deze uit of sla ze op in je telefoon of tablet.

Enkele alarmsignalen zijn:

• aanhoudende koorts (temperatuur boven 38 graden). Bij een kind jonger dan 3 maanden moet je binnen 1 dag contact zoeken met medische hulp, bij een kind van 6-12 maanden: binnen 3 dagen contact zoeken, mits het kind geen zieke indruk maakt, nog normaal speelt, eet en drinkt;
• versnelde ademhaling. Dit kan een gevolg van koorts zijn, maar ook van ernstig ziek zijn of longontsteking;
• gebruik van hulpademhalingsspieren; neusvleugelen, huidintrekkingen van de borstkast tussen de ribben;
• piepende ademhaling (stridor) of kreunende ademhaling;
• ‘verdacht’ rustiger kind of suf wordend kind (suf worden is verminderd bewustzijn = alarm);
• vlekjes op de huid, de bekende rode puntachtige niet wegdrukbare huidbloedinkjes;
• ontroostbaar kind, aanhoudend huilen;
• (veel) minder plasluiers, denk aan langer dan 24 uur meer droog dan natte luier;
• blauwe lippen;
• koude handen/voeten;
• stijve nek (nekstijfheid);
• zwelling van de lippen of tong.

Ben je ongerust? Ook hier geldt: Meten is weten. Maar normaalwaarden voor kinderen zijn soms wat anders dan voor volwassenen. Zorg dat je een lijst met normaalwaarden bij de hand hebt, zeker als je telemedisch advies krijgt van hulpdiensten op afstand, zoals de RadioMedischeDienst. De hoogte, of meestal juist laagte van de waarde bepaalt of een kind letterlijk in nood is. Oefen ook thuis eerst eens met je kind, zodat je gewend raakt aan hoe je deze metingen doet en er vertrouwen in hebt. Tijdens de cursus EHBO voor zeezeilers is er een uitgebreide sessie vitale functies meten.

Leeftijd

Capillaire refill tijd (= hard drukken op het nagelbed of voorhoofd). Normale huidskleur moet in minder dan 3 seconden terugkomen. Dit is een signaal hoe de bloedsomloop is.

Zuurstofspanning (saturatie) met de ‘vingerknijper’: minder dan 92 á 94% is niet goed.

Hulp inroepen

Wanneer moet je tot actie overgaan? Gelukkig is koorts meestal een virale infectie, maar zorg dat je op tijd de alarmsignalen herkent die erop zouden kunnen wijzen dat er meer aan de hand is.

Kinderen jonger dan drie maanden hebben meer kans op een ernstig ziektebeloop, dus zoek dan eerder contact met hulpdiensten. Meet de temperatuur bij deze kinderen rectaal.

Als je kind ziek is, maar je denkt dat het geen (bovenste)luchtweg infectie is, omdat er niet al een tijdje een behoorlijke neusverkoudheid is (zoals een middenoorontsteking, bijholteontsteking, longontsteking), check dan of er misschien een blaasontsteking is. Dit doe je door een laagdrempelig urineonderzoek, zorg dat je een aantal urinetest strips aan boord hebt. Vraag je huisarts om deze teststrips. En let op dat je de strips bewaart in een buisje met een zakje silicagel droogmiddel, want door het vocht op een schip verkleuren de strips snel en dan worden ze onbruikbaar. Ook kun je urine opvangzakjes gebruiken die te koop zijn bij de apotheek, of gewoon een schone emmer.

Geef alleen paracetamol of ibuprofen bij koorts met pijn. Als je kind geen pijn heeft, dan is koorts bestrijden geen doel op zich.

Vertrouw je het niet, ben je ongerust, of denk je dat de situatie van uw kind verslechtert? Neem dan contact op met professionele hulpdiensten, zoals de Radio Medische Dienst.

Zorg dat je het telefoonnummer en de vragenlijst van de RadioMedischeDienst (RMD)- KNRM aan boord hebt. Deze 24/7 medische dienst is er ook voor jou. Ook is het slim om het telefoonnummer van de huisarts mee te nemen (uiteraard alleen overdag), die kent jouw kind het beste. Voor in de avond en in het weekend kunt u uw plaatselijke Huisartsenpost ook bellen, die kan meekijken in het medisch dossier, als u daar toestemming voor gegeven heeft.

Algemene tips

Tot slot wil ik u graag een aantal tips meegeven die niet direct medische tips zijn, maar wel de gezondheid van uw kinderen kunnen beschermen. Deze zijn mede geïnspireerd door de tips van yachting.com.

• Zorg dat kinderen ALTIJD een reddingsvest aan hebben en liefst aangelijnd zijn. Een zwemvest is niet voldoende, omdat de kraag het hoofd niet genoeg boven water houdt. Dus kies een kinderreddingsvest die past bij de leeftijd van je kind.
• Een veiligheidsnet rondom de boot geeft extra veiligheid.
• Zorg dat het dek opgeruimd en veilig is, denk vooral om de lijnen waarin kinderen verstrikt kunnen raken.
• Neem voldoende entertainment mee aan boord. Wanneer het kind rustig is en lekker bezig is, dan heb jij ook rust aan boord. Zorg voor spelletjes zowel onder- als bovendeks.
• Leer kinderen om zich vast te houden als ze door het schip lopen.
• Kinderen zijn extra gevoelig voor zonverbranding. Zorg dus voor voldoende bescherming tegen de zon; zoals een petje, eventueel zwemkleding met lange mouwen, en zonnebrand, maar ook aftersun.
• Voor beloning en afleiding kan je stickers en kleurplaten gebruiken.
• Betrek kinderen bij alles aan boord, laat ze meekoken, neem een vishengel mee, etc. Wat oudere kinderen kan je ook meer betrekken, zoals door een MOB oefening, oefenen met knopen en de marifoon leren bedienen. Dat laatste vinden kinderen vaak stoer en u kunt een vereenvoudigd papier ophangen met de noodoproep erop. Leer ze ook GPS coördinaten lezen en meezenden met het marifoonbericht.
• Maak bij voorkeur kleinere tochten. Als kinderen regelmatig even aan land kunnen, dan kunnen ze weer even rennen en hun energie kwijt. Voor jezelf is een hele dag doorvaren vaak geen probleem, maar kinderen kunnen dat anders ervaren.
• Er zijn veel websites van zeilende ouders en ex-vertrekkers die schrijven over het leven aan boord met kinderen, leer van de ervaringen van anderen, want er zijn veel nuttige tips van alle ervaringsdeskundigen.

Tot slot

Ik hoop dat je door dit artikel een beter beeld hebt gekregen van de voorbereidingen die je kunt treffen als je met kinderen de zee op gaat. Blijf verder leren en lezen over dit onderwerp. Het artikel ‘Zeilen met een kleintje: 10 praktische tips’ is een aanrader, zie Zeilen magazine 2017. En voor het praktisch oefenen kan je je aanmelden voor de cursus EHBO aan boord.